THE launch of the Cagayan Valley Smarter City Belt led by the Dept. of Science and Technology (DOST) last Tuesday, March 23,  was a big success.

With the theme “Exploring New Growth through Innovation and Nurturing Engagement of Smart Solutions,” (ENGINES),  the Cagayan Valley in Region 2 will now embrace progress and improvements with the launch of the project, headed by DOST Region 2 Director Engr. Sancho Mabborang. Although presented virtually, Region 2’s local executives and LGUs attended  the event.

“If we all work together in nurturing Cagayan Valley, it is possible to make every city in the region, a smart city,” Mabborang said, “although achieving the vision is not easy, but it is possible.”

It aims that the belt and road in the region will be interconnected. With this, Mabborang said, they hope to create a synergy and collaboration between smaller and bigger cities, municipalities as well as provinces in the region. Further, it wants every city to be “future-ready” through latest technologies and innovations coming from the state colleges, universities and higher education institutions as well and from the research and development centers in the region.

Mabborang cited Cauayan City of Isabela, as the prime mover of science in Region 2. He also quoted Henry Ford of Ford Motors who said that “if everyone is moving forward together, then success takes care of itself.”

The DOST director said the project is first in the region. Included in the smarter city belt are the cities of Cauayan, Tuguegarao, Ilagan, Santiago, Bayombong, Solno, Maddela, Diffun, Cobbaruguis, Lalo and Basco in Batanes.

Smarter cities, according to DOST secretary, Prof. Fortunato T. Dela Pena, are those utilizing the technologies developed by DOST, also by the local government. It was in 2015, he recalled, when Cauayan Isabela was declared the first smart city in Region 2.

“Cagayan Valley Smarter City Belt is anchored on the DOST and Philippine basic framework for smart sustainable communities and cities,” Dela Pena said.

Kok-Chin Tai, chairman of Smart Cities Network of Singapore, also declared his message of support to the Cagayan Valley Smarter City Belt launch. He looks forward that the program becomes “a catalyst for international collaborations with our ASEAN neighbors.”

He expressed concern on the Philippines being the most exposed country in Southeast Asia in terms of disasters. “I hope that I will work with the Cagayan Valley Smarter City Belt initiative become the pioneer of technology as solutions to disaster preparedness,” Tai said. He congratulated DOST for a “visionary effort to bring the cities to level up, not only to help the cities but to improve the living condition of the people, to minimize the impact of climate change, typhoon, storms.”

On the other hand, Cagayan 3^rd District Representative, Joseph Lara, for his part said, he commits himself to fully support the turning of Cagayan Valley into a smarter city belt. “For whatever funding that will sustain the Cagayan Valley Smarter City Belt, I assure you of my support and you can count on me to back up its necessary funding,” he said.

So far, there are three cities now considered “smarter cities” – Cauayan, Tuguegarao and Santiago while the others are on their way for inclusion in the list.

 

 

 

 

Ni Ana Paula A. Canua

 

MALAYO na nga ang narating ng teknolohiya dahil kung noon sa papel lamang maaring makapagprint, ngayon aakalain niyo bang posible na rin ang 3D printing o yung paggawa ng kagamitan ano man ang hugis at hulma mula sa printing process.

Ang 3D printing  ay maituturing na produkto ng  inobasyon sa additive manufacturing, ibig sabihin isa itong malaking pagbabago sa produksyon dahil sa kakayahan nitong makagawa ng  three dimensional objects mula lamang sa digital file. Gumagamit ng layering process ang printer nito hanggang sa tuluyang mabuo ang kagamitan o piyesa na nakasaad sa digital file.

Sa pamamagitan ng 3D printing mas napapadali ang gawain ng designers at engineers upang makagawa ng piyesa ng mga sasakyan, o bahagi ng makina ng mga eroplano sa mas mura at mas maikling oras.

Unang bahagi ng 3D printing ay ang paggawa ng blueprint. Gamit ang isang special software  kailangang magkaroon ng kumpletong disenyo ang bagay na nais gawin, pagkatapos ay isesend ito sa 3D printer, isang halimbawa ng printer ay ang MakerBot Replicator, mayroon itong bioplastic spools at may kakayahan na tunawin ang plastic at isalin sa plates hanggang sa tuluyang mabuo ang disenyo o piyesa na nakalagay sa blueprint.

Ngunit hindi na lamang sa manufacturing industry maaring gamitin ang 3D printing, pati na rin sa siyensya at medisina ay maari na rin itong makatulong.

 

Tumor at Organ Models gamit ang 3D Print

Hindi maitatanggi na may kamahalan ang mga medical equipment na ginagamit sa pagsasagawa ng pag-aaral sa medisina ngunit sa tulong ng 3D printing maari nang maisakatuparan ang mas mura at mas mabilis na pag-aaral. Sa katunayan ito ang nagbigay daan sa mga doktor sa China at US na magprint ng modelo ng Tumor o cancerous cells.  Ito ay bilang bahagi ng patuloy na pag-aaral upang mabigyan ng lunas ang cancer at upang magbigay daan na rin para makapagdevelop sila ng anti-cancer drugs.

Sa ngayon habang wala pang gamot na nagagawa ang mga doktor at siyentista, malaking hakbang na maituturing na ang kanilang nagawang pag-aaral hinggil naman sa kung paano nagdedevelop, lumalaki at kumakalat ang cancerous tumors sa katawan ng tao.

Isa pa sa matagumpay na napag-aralan ng medical field ay ang mas masusing pag-obserba at pagkalap ng impormasyon sa mga komplikadong bahagi ng katawan ng tao gaya ng puso at utak.  Sa tulong ng 3D printing nakagawa ng eksaktong organ models ang mga doktor na kaparehas halos ng totoong organ. Nagsilbing blueprint ang na-scan na utak at puso na siyang sinalin sa 3D print.

Dahil din dito tinitingnan ang posibilidad ng pagkakaroon ng synthetic organs gaya ng balat, liver tissues, bahagi ng tenga at ang pagkakaroon ng 3D heart valve para sa may problema sa puso.

 

Body tissues na gawa sa 3D Print?

Inilabas ang pag-aaral mula sa University of California, Los Angeles (UCLA)  tungkol sa pagkakagawa ng isang 3D printer na maaring magprint ng complex body tissues na halos kaparehas ng totoong tissues sa katawan ng tao.

“Tissues are wonderfully complex structures, so to engineer artificial versions of them that function properly, we have to recreate their complexity. Our new approach offers a way to build complex biocompatible structures made from different materials,” pahayag ni Ali Khademhosseini mula sa UCLA, ang henyo sa likod ng pag-aaral.

May dalawang pangunahing bahagi ang 3D printer na ito. Una ay ang custom-built microfluidic chip kung saan nagagawa nitong gayahin ang kaparehas na daloy ng dugo sa “micrometer-sized channels” sa loob ng tissue at ang maliit na inlets na binubuo ng maliliit na salamin upang magaya ang maliit na detalye ng tissue.

Tinatawag na “automated stereolithographic bioprinting” ang kabuuan ng proseso. At imbes na simpleng scanned blueprint, ginagamitan ng trace outline mula sa illuminated areas ang blueprint nito.

“The micromirrors direct light onto the printing surface. These illuminated areas trace the outline of the 3D object that’s being printed. The light also triggers molecular bonds to form in a variety of hydrogel bioinks, materials that are regularly used in tissue engineering. These molecular bonds firm and stiffen to extent that the bioinks turn into solid material”, nakasaad sa pag-aaral.

Alam niyo ba na nagsimula lamang sa simpleng hugis gaya ng pyramid, at ovals ang UCLA researchers hanggang sa kanilang magawa nang tuluyan ang muscle tissue at muscle skeleton connective tissue. Sa ngayon nagawa na nilang makagawa ng tumor models na may kasamang networks at blood vessels na apektado at sensitibo sa cancer treatments.

Ang 3D tumor models na ito kumpara sa naunang mga modelo sa 3D print ay mas eksakto at may malaki ang potensyal upang magamit na biological models sa pag-aaral ng iba’t ibang uri ng kanser.

Kinagulat nga ng ilang mga doktor ang malaking nagawa ng UCLA researchers sa medical field paliwanag nila, “Part of the challenge of printing complex organs is that organs need oxygen and nutrients, the challenge is printing blood vessels at the same time as printing organs. Outside of that, it’s also the concept that an organ isn’t just tissue but what you might refer to loosely as memory, so your heart isn’t just a collection of cells, it’s also the tissue that supports the tissues that lead to thousands and thousands of heartbeats.” paliwanag ni Dr. Justin Ryan, a biomedical engineer and research scientist at Phoenix Children’s Hospital’s Cardiac 3D Print Lab.

 

Low-Cost Prosthetics at hearing aids

 Nagsimula sa mga non-profit organizations ang intensyon na makagawa ng prosthetics mula sa 3D print. Dahil may kamahalan ang prosthetics at marami ang nangangailangan nito gumawa sila ng paraan upang maisakatuparan ang pangarap ng ilang kapus-palad na may kapansanan.

Ang organisasyon na ROMP (Range of Motion Project) ay tumutulong na makapagbigay ng low-cost ngunit high quality na prosthetics limbs at orthotic braces sa mga nangangailangan nito. Sa tala ng grupo nasa 1,800 na ang prosthetics na kamay at braso ang nagagawa nila at naipagkakaloob karaniwan sa mga kabataan.

 Sa tulong din ng 3D printing maari na rin makagawa ng dental implants at hearing aids na mas mura.

 

 

 

 

Ni Jonnalyn Cortez

SA ngayon, maraming tao ang gumugugol ng napakahabang oras gamit ang kanilang mga smartphones. Nariyan ang mag-selfie, mag-update ng status sa Facebook, Twitter at Instagram, mag-laro, mag-email at marami pang iba. Meron ngang ilang gamit ang kanilang cellphone para sa trabaho.

 

Ngunit, kailan mong masasabi na sobra na at tama na? Kaya mo bang gawin ang digital detox o digital diet upang gamitin ang iyong oras para gawin ang mas importanteng bagay?

Hindi makakaila na maraming benepisyo at pinapadali ng digital world ang buhay ng mga tao. Sa isang click, maaari mo nang gawin at makita lahat, kaya naman marami ang nahuhumaling dito. Pero, gaano kahabang oras ba ang nawawala sa buhay mo gamit ito?

Ang digital detox ay isang hakbang upang matukoy kung ano talaga ang pinakaimportante at pinakamahalagang app at devices ang kinakailangan mo.

Malaki ang pakinabang sa paggamit ng mga digital devices ngunit parang ito na ang kumokontrol sa iyong buhay.

Hindi nga siguro madali sa ilan ang ihinto ang paggamit ng social media apps ngunit maaaring makasanayan ito kapag nasimulan.

Ang sunud-sunod na notification mula sa iyong messenger at e-mails ay maaaring sirain ang iyong konsentrasyon at focus sa paggawa ng mas importanteng bagay. Mahalagang matutunan ang tunay na dahilan ng paggamit ng social media at huwag hayaan na kontrolin ka nito.

Ayon sa librong “The 4-Hour Workweek” ni Timothy Ferriss, maaari mong simulan ang digital detox sa pamamagitan ng pagbibigay ng limitasyon sa iyong sarili. Bawasan ang pagbabasa ng mga tsismis online, spam emails at status updates.

Pwede mo ring patayin ang notifications sa iyong cellphone upang maiwasan ang pag-check ng iyong digital devices kada sandali. Ang pagbabasa ng notifications ay maaring mag-udyok sa iyo na mag-scroll at mag-check ng iyong buong social media account.

Maaari ka rin magtakda ng “low info day” kung kailan iiwas kang gamitin ang iyong digital devices at gumawa ng mga bagay sa real world. Hindi lamang nito mabibigyan ng sapat na oras ang iyong sarili at ang mga mas importanteng bagay, kundi mapapanatili mo rin ang iyong mental well-being.

Importanteng masanay gawin ang digital detox upang makita ang mga mas importanteng bagay na dapat gawin. Ang pag-iwas o pagbabawas ng oras na ginugugol gamit ang smartphone ay magbibigay ng mas maraming oras upang matapos ang iba pang mga trabaho.