PINAS

Ang Lihim ng Panginoon (Ikapitong Bahagi)

Sonspeak

Recent News:

Estados Unidos

13-anyos pwede nang makulong, pabor ka ba? 

by

ISANG menor de edad na nahuli sa paggamit ng iligal na droga.

 

Ni: Beng Samson

HINDI kaila sa nakararaming mga kababayan natin ang kabi-kabilang nababalitang mga krimeng kinasasangkutan ng mga menor de edad. ‘Pag sinabi nating menor de edad, ito iyong mga mababa sa disiotso anyos o labing walong taong gulang.

Ang minimum age sa criminal liability ay ang pinakamababang edad kung saan ang isang tao ay maaaring sampahan ng kaso sa korte at makulong.

Sa panahon ngayon, tumataas ang bilang ng mga krimeng kinasasangkutan ng mga menor de edad. Kabilang dito ang theft at robbery, rape, murder, kidnapping, homicide, at iba pang mga maliliit na krimen.

Karamihan sa kabataang ito ayon sa mga awtoridad at mga nabibiktima nito ay may mga lakas ng loob gumawa ng krimen dahil sa ipinatutupad na Juvenile Justice and Welfare Act of 2006 na inamyendahan ng Republic Act 10630. Ayon sa batas na ito, ang isang batang may edad na labinlimang taong gulang o mas bata pa na lumabag sa batas ay ipinalalagay na walang kriminal na pananagutan subalit kailangang sumailalim sa isang intervention program.

Ang iba pa nga sa kanila ay napatunayang ginagamit ng mga sindikato at mga grupong sangkot sa pagpapalaganap at pagbebenta ng iligal na droga bilang pag-abuso sa naturang batas.

Dahil dito, isinumite ni Senate President Vicente Sotto III noong Setyembre 25 ang Senate Bill no. 2026 na naglalayong amyendahan ang Republic Act 9344 o ang Juvenile Justice and Welfare Act of 2006, ang batas na nagbabawal sa mga batang may edad 15 at pababa na makulong.

“Not only was the law abused by criminals but the innocence of these youngsters were deliberately taken from them, (Hindi lamang ang batas ang naaabuso ng mga kriminal kundi pati ang pagiging inosente ng mga bata)”, ani Sotto kamakailan sa isang panayam.

Tinukoy pa ng senador ang video na nag-viral sa social media na nagpapakita ng pananakit ng batang 15 taong gulang sa kapwa batang menor de edad hanggang sa ito ay mamatay, at ang pagnanakaw ng mga batang lansangan sa isang tsuper ng pampasaherong jeep.

Ipinaliwanag din ng mambabatas na ang panukalang batas ay mag-aamyenda sa ilang probisyon ng umiiral na batas upang ang mga batang nasa edad na mataas sa 12 at mababa sa 18 ay sasailalim sa paglilitis, maliban kung mapatutunayang ginawa niya ang krimen ng walang pagkilala o pagkakaintindi. Sakaling magkaganoon, ang bata ay hindi papapanagutin sa batas, dagdag ni Sotto.

Mga menor de edad na nahuli sa pagamit ng iligal na droga.

 

Panukala, tinutulan, tinututulan

Matatandaang inihain na noong nakaraang taon sa Kongreso ang panukalang batas na naglalayong ibaba ang minimum age ng criminal liability sa siyam na taong gulang, bagay na tinutulan ng ilang Child Rights Group.

Ayon sa UNICEF Philippines, Child Rights Network at Philippine Action for Youth Offenders (PAYO), hindi maaaring ibaba ang minimum age sa criminal liability ng mga menor de edad dahil nakalagda ang Pilipinas sa United Nations Convention on the Rights of the Child.

Ibig sabihin, kinakailangang sundin ng gobyerno ng Pilipinas ang mandato na protektahan ang karapatan ng mga bata.

Taliwas din anila ito sa prinsipyo ng criminal law.

Paliwanag naman ng Psychological Association of the Philippines at Humanitarian Legal Assistance Foundation, hindi maaaring ibaba sa siyam (9) na taong gulang ang minimun age sa criminal liability dahil hindi pa ganap ang pag-unlad ng mga bata.

Bagamat masasabi anila na may kakayahan na silang matukoy kung ano ang tama at mali ngunit kulang pa rin ang kanilang kapasidad dahil sa murang edad ay hindi pa nila ganap na makita ang pangmatagalang epekto ng kanilang mga desisyon.

Batay sa tala ng Philippine National Police (PNP), siyamnapu’t-walong porsyento ng mga naitalang krimen sa Pilipinas mula 2006 hanggang 2012 ay gawa ng mga matatanda.

Dalawang porsyento lamang ng kabuuang bilang ng krimen ang kinasasangkutan ng mga bata na kung minsan ay ginagamit pa ng mga sindikato.

Dahil dito, ang dapat daw na hulihin ay ang mga sindikatong nambibiktima ng mga bata.

Global child rights group kay Sotto: ‘You are wildly wrong’

Tinututulan din ng Child’s Rights International Network (CRIN), isang global advocacy group, ang mungkahi ni Sotto.

“We reject in the strongest terms this proposal, which will serve only to criminalize more children and will do nothing to address the underlying reasons that children become involved in crime, (Tinututulan namin ang mungkahing ito, hindi ito makareresolba kung bakit nasasangkot ang mga bata sa mga krimen)”, ayon sa CRIN sa isang panayam.

Idinagdag pa ng grupo na mas dapat pagtuunan ng pansin ang mga may sapat na gulang na humihikayat sa mga bata na gumawa ng krimen at sila ang dapat na kasuhan.

Iginiit ng grupo na dapat i-dismiss ng Senado ang mungkahing ito ng senador sapagkat hindi anila ito ang solusyon para sa pagbaba ng krimeng kinasasangkutan ng mga bata.

Tinukoy din ng mambabatas na ang minimum age o pinakabatang edad sa Asya at Africa na dapat nang papanagutin sa batas ay 11, samantalang sa Estados Unidos at Europe ay 13.

Ang asong shih tzu at mga katangian nito

by

Ni: Kristine Joy Labadan

MALIIT man ang asong shih tzu ay may mga nakatutuwang katangian at kakaibang personalidad ito. At dahil sa mga angking katangian nito, ang shih tzu ay nasa hanay ng mga popular na toy dogs o lap dogs.

Noong 1940, ang shih tzu (ibig sabihin ay “leon” sa Mandarin Chinese) ay nagsimulang makita sa Estados Unidos nang dalhin ito ng mga beterano ng World War II.

Mahilig ito magbabad sa pool sa tag-init, o maglaro ng tagu-taguan, malikot at punong-puno ng sigla.

Ang kinagigiliwang laro o gawain ng nag-aalaga ng asong ito ay siya rin namang gustong-gusto nitong laruin.

Mabilis din matuto at sumunod ang asong ito ng mga simpleng utos katulad ng pag-upo at pananatili sa anumang posisyon maliban nga lang sa mga mas komplikadong mga utos kung kaya’t sa pag-i-ensayo ng alagang shih tzu ay dapat isaalang-alang ang pagkakaroon ng mahabang pasensya.

Ugali nila ang hindi mapanghinala, mabahala at magpakita ng pagiging mabangis na ang ibig sabihin ay hindi ito ang matapang na uri na aso.

Kapag binisita ka ng iyong mga kaibigan o di kaya’y kamag-anak, aakalain ng iyong alagang shih tzu na sila ang binibisita at hindi ikaw.

Ang pagiging palakaibigan at masiglahin ay tunay na nasa lahi nito hangga’t hindi ito nakakaramdam ng panganib.

Madalas din silang magpakita ng paglalambing sa mga tao kaya masarap kasama ang shih tzu kaya maganda silang kasama hindi lamang ng mga bata kundi ng buong pamilya. Dahil sa pagiging malambing, magaling din silang kasama ng mga matatanda.

Batas Militar: Diskurso, Metodolohiya at ang Mensahe ng Kasaysayan (Pangalawang Bahagi)

by

Ni: Dennis Blanco

Ang mga nabanggit na mga diskurso o naratibo ayon sa punto de bista ni Marcos ang nagtulak sa kanyang rehimen na ideklara ang martial law batay na rin sa umiiral na saligang batas noon — ang 1935 Constitution.

Ayon dito, konstitusyonal o legal ang pag-deklara ng batas militar kung mayroong pagsakop o rebelyon at kung kailangang pangalagaan at protektahan ang kapakanan, kaligtasan at kaseguruhan ng buhay ng mamamayan. Bilang isang mahusay na abogado at mambabatas, napagtagnitagni ni Marcos kasama si Enrile na buoin ang mga pangyayaring ito bilang mga salik at batayan sa pagtatag ng isang mas malawak at malaking plano para iligtas ang republika — ang batas militar

Ang diskurso naman ng mga kritiko ni Marcos ay mas malalim pa sa mga pangyayaring atin nang nabanggit noong unang bahagi.

Para sa kanila, ang batas militar, ay idineklara ni Marcos ayon sa mga sumusunod naratibo: Una, ay naglalayon ito na mapahaba pa ang kapangyarihan ni Marcos at mapanatili pa ito nang matagal sa puwesto; pangalawa, bilang tugon na rin sa panawagan ng Estados Unidos na panatilihin pa ang mga base militar tulad ng Subic Naval Base sa Olongapo City, Zambales at Clark Air Base sa Angeles, Pampanga; at pangatlo, upang maipagpatuloy ng rehimen ang pagkunsinti sa korapsyon at pandarambong ng malalapit nitong mga kamag-anak, kaibigan at iba pang ka-alyado.

Ating usisasin isa-isa ang mga nasabing diskurso. Matatandaang ayon sa 1935 Constitution ay di na puwede muling tumakbo ang sinoman matapos ng dalawang magkasunod na termino na binubuo ng walong taon na tuluyang paglilingkod bilang pangulo. Si Marcos ay nahalal noong 1965 nang talunin niya si Diosdado Macapagal at muling nailuklok sa kapangyarihan noong 1969.

Samakatuwid, hindi na muli pang puwedeng tumakbo si Marcos sa pagkapangulo sa 1973 presidential elections dahil naisagad na niya ang kaniyang termino. Ang tanging paraan lamang upang siya ay manatili bilang pangulo at ay ang pag-amyenda o pagbago ng saligang batas.

Naisakatuparan niya ito sa pamamagitan ng 1973 Constitution sa pamamagitan ng huwad na citizen’s assemblies kung saan ang pagboto sa  pag-apruba ng bagong saligang batas ay sa pamamagitan ng taasan ng kamay at hindi sa kapangyarihan ng lihim na balota o secret balloting.

Ayon sa transitory provisions ng 1973 Constitution, maski ang kapangyarihan ng lehislatibo at judikatura ay nakalagak sa punong ehekutibo (chief executive) sa madali’t salita ay kay Marcos.

Napalawig at napahaba rin ang panunungkulan ni Marcos sa kawalan ng 1973 ng nakasaad na hangganan sa kaniyang kapangyarihan at kahinaan ng principles of checks and balances sa mga sangay ng pamahalaan.

Dagdagan pa ito ng Amendment no. 6 na nagbibigay kapangyarihan kay Marcos na gumawa at sumulat ng mga batas na mandato ng lehislatura at hindi ng ehukutibo sa pamamagitan ng mga presidential decrees (PD), letter of instruction (LOI), executive order (EO) at proclamation numbers.

Dahil dito ay maituturing na isang constitutional authoritarian si Marcos dahil ginamit niya ang saligang batas bilang sandata para mapanatili siya sa kapangyarihan, magapi ang mga diumano’y kalaban ng estado at maipatupad ang layunin ng batas militar.

Itutuloy…

Mga maipagmamalaki sa bayan ng Capiz

by

MGA mangingisda sa Capiz sa pagbubukang-liwayway.

 

Ni: Kristine Joy Labadan

BINANSAGANG Seafood Capital of the Philippines ang Capiz dahil sa 80-kilometro nitong baybayin at malawak na mga lati na madaling gawing lawang palaisdaan. Kasalukuyan itong may hawak ng titulo ng isa sa pinakamasaganang palaisdaan at pangunahing tagapagbahagi sa industriya ng agwamarina ng Pilipinas.

MGA PINOY SA AGRI-NEGOSYO

Natural na marami ang naghahanap ng maayos na trabahong may magandang kita. Ang iba’y nakikipag-sapalaran pa sa ibang bansa upang makuha ito. Sa konteksto ng ating maliliit na magsasaka at mangingisda, marami sa kanila ang nagsusumikap magbanat ng buto at bilang resulta’y hindi pa rin nakakaranas ng de-kalidad na buhay na karapat-dapat silang magkaroon. Isa dapat sa tunay na pagtuunan ng pansin ng ating gobyerno at ng mga negosyante ay ang pagbabago sa senaryong ito at ang paghikayat sa ating mga magsasaka sa kasalukuyan na magkaroon ng sapat na kaalaman at interes sa pagni-negosyo.

Ang agri-negosyo ay tampok na ngayon para sa mga nagpasimula at naging esksperto sa larangan na ito’t marami na’ng nagtagumpay dahil sa kanilang dedikasyon rito. Ngayon, marami sa ating mga kababayan ang pinapakinabangan ang bunga ng kanilang pagsisikap at inaani ang kanilang tagumpay mula sa pagaagri-negosyo.

Ilan sa mga katangi-tanging Pinoy na matagumpay sa larangan ng pagaagri-negosyo ay sina Joel Magsaysay (Ilog ni Maria), Edith Dacuycuy (Refmad Farms), Senen Bacani (La Fuerta, Inc.), Arsenio Barcelona (Harbest Agribusiness Corp.), Jose Mercado (Merlo Agricultural Corporation), Joseph Calata (Calata Corporation), Jeffrey Lim (JSJ Goat Farms), Charita Puentespina (Puentespina Orchids and Tropical Plants Inc.), Desiree Duran (Duran Farm and Agribusiness Center), Paris Uy (Live Green International, Inc.), Philip Cruz (Herbanext) at Martin & Pilamar Ozaeta (Gemsun Marketing).

 

MALAKAS ang benta ng mga produktong gawa sa kabibe, ayon sa mga taga-Capiz.

 

PANGKABUHAYAN NG MGA TAGA-CAPIZ

Kaugnay nito ay ang kaangkupan ng lugar para sa agrikultura at agwakultura kung kaya naman isa rin ito sa pangunahing pinagmumulan ng trabaho ng mga taga Capiz. Maski ang paggawa ng damit, mga kasangkapan, pag-proseso ng pagkain at gamit ay pinagkakakitaan ng mga tao sa bawat barangay doon.

Sa kabilang banda, kilala rin bilang maraming pinaggagamitan at eleganteng pang-disenyo ng tahanan mapa-loob o labas man ang kabibe ng Capiz. Ito’y isang pinakaimportanteng parte ng kultura ng mga taga-roon at sa katunayan, ito’y hindi lang kilala sa lugar kundi maging sa buong Pilipinas at sa buong mundo. Maaari rin itong maging pang-regalo at naitatambal sa mga lampara, bintana, kurtina, kwintas    at plorera. Ang mga ito’y isa lamang sa maraming kamangha-manghang yaman ng Capiz.

HATID NA TULONG

Walang pag-iimbot at mahuhusay — ganito kung paano nais ilarawan ni Suzette Vivar, isang manunulat, ang mga Filipino sa mga ibang nasyonalidad.

Ayon sa isa niyang panayam, naobserbahan niya raw na madalas makatanggap ng kritisismo ang mga Filipino nitong nakaraan at naisip niyang kahit papaano’y bigyan ang mundo ng ibang perspektibo tungkol sa mga kababayan.

Kaugnay ng pagnanais na ito ay inilathala ni Vivar ang kanyang librong pinamagatang Close to Perfection sa Makati City.

Nakapaloob sa librong ito kung paano ilahad ni Vivar ang mga kwento ng mga Filipinong doktor, inhinyero, negosyante, abugado, at mga gurong nagbibigay inspirasyon na mangarap at magsikap sa mga gustong abutin sa buhay.

Ayon pa sa manunulat, bagamat lahat ng kwento ng kanyang mga paksa ay nakapanghihikayat, binanggit ni Vivar na natatangi para sa kanya ang kwento ni Ambassador Jose Antonio.

“While writing the story of the ambassador, I could sense that he looks at everything in a different way, he always finds something positive even when most people are thinking negatively, like during the EDSA revolution when everyone was panicking, he puts up his business, he is a game changer,” ani Vivar.

Si Antonio ang espesyal na delegado sa Estados Unidos at Pangulo ng Century Properties Group. Pinangunahan niya rin ang pagtatayo ng Trump Tower at Century City, Acqua Iguazu, Acqua Livingstone, Milano Residences, Century Spire, Forbes Media Tower at Paris Beach Club sa Azure Urban Resort Residences. Siya rin ang tagalikha ng Revolution, isang serye ng pabrikadong istrakturang gawa ng ibang taga-disenyo tulad ng Daniel Libeskind, Sou Fujimoto, at Lenny Kravitz na naka-base sa Manila.

 

PAGKUHA ng mga magsasaka ng Agcococ, Tapaz, Capiz ng kalutak, isang klase ng bigas.

 

GAWAD KALINGA NG CAPIZ

Isa pa sa kwentong interesante para kay Vivar ay ang kay Tony Morente, tagapamahala ng Gawad Kalinga (GK) Capiz.

Ayon sa pahayag ni Vivar, nabanggit raw ni Tony ang tungkol sa kanyang pinamamahalaan na layong magturo sa mga magsasaka at mangingisda na maging mga negosyante. Nagulat raw noon si Vivar sa pagtataka kung paano ‘yon magiging posible kung buong buhay ng mga taga-Capiz sila’y nagsasaka at nangingisda. Ipinakita ni Tony ang kanyang paraan at sa huli’y napahanga na lamang si Vivar.

Bilang namumuno ng Gawad Kalinga ng kanilang lugar, sinisiguro ni Morente na ang mga tumatanggap ng pagtuturo sa bawat tahanan ay magagawang makapag-hanapbuhay sa pamamagitan ng negosyo na ipinagkakaloob sa kanila upang makapaglaan sila pabalik sa pundasyon at makatulong pa sa ibang miyembro nito.

“So, I offered to collaborate with GK through the launching of my coffee table book to inspire people and help the farmers and fisherfolk,” kwento ni Vivar.

Pinagdiinan ni Vivar na ang buhay ng mga Filipino ay hindi magiging perpekto sapagkat darating at darating ang mga hamon sa anumang pagkakataon. Nabanggit niya na ang pamagat ng kanyang aklat ay nagpapahayag ng paglalakbay ng isang Pinoy sa pag-abot ng kanyang mga pangarap at pagbibigay inspirasyon sa iba sa kabila ng mahirap na proseso.

“There will always be problems here and there so the most that you can do is go close to your dream, perfecting your dream, once you’ve perfected your dream you just can’t stop, you still go on so you can help others,” dagdag pa niya.

Kung susuriin, hindi lamang mismo ang bayang Capiz at ang mayamang kalikasan nito ang dapat hangaan bagkus ay maging ang mga mamamayan nito na siyang pinakamahalagang susi ng pagpapayaman ng lugar.

Gobyernong presidensyal at parlyamentaryo: Isang paghahambing at paghahalintulad (Huling Bahagi)

by

Ni: DV Blanco

Sa nakaraang dalawang bahagi ng column na ito ay natalakay at nailahad ang pagkakaiba at pagkakahalintulad ng presidensyal at parlyamentaryong pamahalaaan batay sa kanilang katangian, advantages at disadvantages.

Bilang kongklusyon ay tatangkaing sagutin at palawigin pa ang kritikong pagsusuri ng dalawang anyo ng pamahalaan.  

Kung ating uusisain pa nang mas mahigpit ang dalawang uri ng pamahalaaang ito, ang pinakamatingkad na pagkakaiba ay sa paraan ng pagbahagi ng kapangyarihan sa mga sangay ng gobyerno, paraan ng pagpapapalit at pagboto sa pinuno ng pamahalaan, at pagtatalaga ng limitasyon o hangganan ng termino ng panunungkulan.

Kung bibigyan natin ng kontekstuwalisasyon, ang mahuhusay na modelo ng presidensyal na gobyerno ay ang Estados Unidos at Pransya, samantalang ang mga magagaling na modelo ng parlyamentaryong gobyerno ay young sa Inglaterra at Hapon. Mapapansing ang mga bansang nabanggit ay may mga  sumusunod na katangian — mauunlad, may matatag na politikal, ekonomiko at sosyal na institusyon, at higit sa lahat ay may haligi ng ng epektibong demokratikong lipunan tulad ng malayang pamamahayag, karapatang pantao, katarungang panlipunan, karapatang pumili ng pinuno, aktibong lipunang sibil at mamamayang may konsensyang sibiko.

Ito rin marahil ang magsisilbing pamantayan sa pagpili ng kung ano ang mahusay at matagumpay na anyo at balangkas ng gobyerno.

Halimbawa, mahalaga na may sapat na imprastruktura tulad ng modernong paliparan at pantalan, sapat na network ng tulay at daan, maasahang kapasidad pang-teknolohiya at mamamayang sapat ang edukasyon at kaalaman para maengganyo ang mamumuhunan na magtayo ng kanilang negosyo upang makapagbigay ng trabaho at hanapbuhay sa mga mahihirap.

Ganun din, dapat nating mapagtatanto na higit sa maunlad na ekonomiya, anumang porma ng gobyerno —presidensyal man o parlyamentaryo, ang mahalaga sustainable human development na  nabibigyang tugon ang pangangailangan ng bawa’t mamamayan sa larangan ng edukasyon, kalusugan, kaligtasan, kagalingan at karapatang pantao.

Marahil, ang mahalagang tanong na dapat sagutin ay hindi kung ano ang angkop na anyo ng gobyerno para magkaroon ng pagbabagong panlipunan, kung hindi anong mga mabuting pagbabagong panlipunan ang dapat magkaroon na angkop sa anyo ng gobyerno? Maiibsan ba ang kahirapan, magkakaroon ba ng maraming trabaho, mas may sapat bang pagkain sa hapag kainan, malinis na tubig at murang kuryente kung magbabago ng anyo ng gobyerno? Maaring puwede dahil sa paryalmentaryong pamahalaan ay pinag-iisa at pinagbubuklod ng ehekutibo at lehislatura ang kanilang layunin, mithiin at agenda para mapabilis ang pagsasagawa at pagsasakatuparan ng mga batas, programa at proyektong pangkaunlaran, daan para mabawasan ang mga hidwaan at pagtutunggali ng mga sangay ng gobyerno na nagdudulot din ng pagkabaha-bahagi ng lipunan, pamayanan, pamilya at indibidwal.

Puwede ring hindi, kung ang layunin at mithiin ng punong ministro at ng pinakadominante nitong partido politikal ay mapanatili sa poder ng kapangyarihan at huwag bigyan ng pagkakataon ang ibang partido politikal at iba pang sektor ng lipunan na makibahagi sa mga prosesong ikakaunlad o ikagagaling ng bayan.

Close Bitnami banner
Bitnami