PINAS

Ang Lihim ng Panginoon (Ikapitong Bahagi)

Sonspeak

Recent News:

New Zealand

Coach Guiao, pinaghahandaang mabuti ang FIBA World Cup

by

Pinas News

Bukas ang Gilas Pilipinas coach na si Yeng Guiao na humarap sa Australia at New Zealand para sa tuneup games bago ang FIBA world cup sa China

Opsyon para kay Guiao na magkaroon ng pocket tournaments o isang serye ng friendly games dahil hindi naman maglalaro ang Gilas sa William Jones Cup sa Chinese Taipei ngayong Hulyo.

Nais ni Guiao na magkaroon ang kanyang koponan ng kahit tatlong buwan para paghandaan ang nalalapit na FIBA World Cup.

Samantala, napabilang ang Gilas sa Group D na maglalaro ng unang round games nito kasama ang mga bansa ng Italy, Serbia at Angola sa International Sports and Cultural Arena sa Foshan.

Tatagal naman ang FIBA World Cup mula sa Agosto a-trenta’y uno hanggang Setyembre a-kinse ng taong ito.

Ang Freedom of Information Act: Mga saklaw at prinsipyo

by

Freedom

Ni: DV Blanco

ANG panukalang Freedom of Information (FOI) Act ay makubuluhang batas na kumakalat sa iba’t ibang bansa, kabilang na ang Pilipinas. May kanya-kanyang bersyon nito ang bawat bansa at paraan  kung paano ito isasabatas at ipatutupad.

Ang FOI ay unang ipinatupad sa Sweden noong 1766. At mula noon matagal din bago ito nasundan ng  ibang bansa. Halimbawa, naging batas ito sa Estados Unidos noong 1966, sumunod ang New Zealand at Canada noong 1982 at 1983. Ang FOI Act ay naglalayong isabatas ang pagbubukas sa mga mamamayan ng mga pampublikong dokumento. Ibinabalangkas din nito ang mga eksepsiyon dito at mga hakbang para magkaroon ng access sa mga pampublikong dokumento (officialgazette.gov.ph)

Ayon kay Ackerman at Sandoval-Ballesteros (2006, p. 98), nagkaroon ng progresibong pagyabong ng karapatan sa impormasyon sa simula ng ika-21 siglo dahil sa FOI. Sa katunayan, 40 hanggang sa 66  na FOI na ang naipakilala at naisabatas sa pagitan ng 1999 at 2005. Masasabing mula silangan patungong  kanluran ay naging malakas ang pagkalat ng FOI mula sa iba’t ibang bansa na hangad ang pagkakaroon ng isang mabuting pamamahala  at mahusay na serbisyong publiko na nakabatay sa mga prinsipyo ng transparency, accountability at integrity.

Ang pananaw na ito ay si­negundahan naman ni Holsen (2007, p.50) na binigyang diin niya sa nakaraang dalawang dekada, ang bilang ng FOI na batas ay lumago mula siyam siyam hangggang 68 at pada­mi nang padami ang mga bansang nagnanais na magkaroon nito. Ang batas na ito ay kalimitang ipinagmamalaki ng mga sumusuporta dito bilang isang malaking bintana na magbubukas ng mahusay na pamamahala.

Ang FOI ay may itinutu­ring na Pitong Prinsipyo ayon kay Adams (2006) at ito ay ang mga sumusunod, 1) Ang layunin nito ay kailangang mapahayag ng malinaw, 2) ang saklaw nito ay maipaliwanag nang mas malawak at mahusay, 3) ang karapatang sa access sa impormasyon ay dapat gawing universal o para sa lahat, 4) gawing makitid o kaunti ang mga exemptions at exclusions, 5) gawing pamantayan ang  pagbibigay ng impormasyon at hindi ang paglilihim nito, 6) dapat maging bukas ang li­punan at bigyan ng edukasyon ang mamamayan dito,  at 7) ang proseso sa pagkamit ng impormasyon ay hindi dapat gawing mahirap.

Bilang paglalagom ay ma­laking hakbangin ang kailangan pa para matugunan ang hamon ng FOI tungo sa pagkakaroon ng tapat at mahusay na pamamahala. Hindi sapat na ang FOI ay isa lamang maging teorya, ito ay kailangang maisapraktika sa pamamagitan ng mga konkretong programa, mahusay na istratehiya at malinaw na pokus upang maibsan ang puwang na namamagitan mula sa pagsasabatas at pagsasakatuparan nito. Sa bandang huli, ang kahusa­yan ng FOI ay nakasalalay hindi lamang sa pamahala­an, kung hindi sa koope­ras­yon na rin ng taumba­yan at ng partisipas­yon ng mga institusyong panlipunan na siyang pangunahing tagasulong at tagapagtaguyod ng FOI.

Paano kakayanin ng konsyumer ang pagtaas ng singil sa interes?

by

HALIMBAWA ng isang empleyado ng bangko na magiliw na kinakausap ang isang customer habang nag-aalok ng pang-pinansyal na payo.

 

Ni: Kristine Joy Labadan

TINAASAN na ng Bangko Sentral ng Pilipinas ang benchmark rate nang dalawang beses ngayong taon, na sa kalahatan ay may 50 basis points upang i-contain ang matuling pag-akyat ng inflation rate.

Ang mga konsyumer na nagbabayad ng mortgage ay maaari nang maasikaso nang mas maayos ang kanilang mga pera sa pamamagitan ng pagsasa-ayos ng interest rates sa mas matagal na panahon, saad ng presidente ng isang bangko.

Ang mga ilang kliyente ng bangko ay nagkaroon na ng negosasyon patungkol sa fixed rates sa loob ng tatlo hangang limang taon, ayon sa Philippine Business Bank president at CEO na si Rolando Avante. Dagdag pa niya ay ang ilang nagpapahiram ay pumapayag sa fixed rates na hanggang sampung taon.

“It’s best for clients… fixing their interest rates so that it will not have an impact on their cash flow,” komento ni Avante sa ANC’s Market Edge kasama si Cathy Yang.

 

SI Deputy Governor Diwa Guiniguindo habang pinapakita ang bagong serye ng monetasyon.

 

ANG MGA EPEKTO SA IYONG LOANS

Si Liezel Cenas na isang Pilipinang kolektor sa New Zealand, ay kinakalkula ang kanyang sweldo upang ipambayad sa mas-tataas pa niyang bayarin sa kanyang condominium, sa harap ng pagtaas ang halaga ng pagpapahiram sa halos lahat ng bansa sa ngayon.

Si Cenas na nagbitiw sa kanyang trabaho sa isang bangko sa Pilipinas upang magtrabaho sa ibang bansa at sa kasalukuyan siya ay nagbabayad ng P7,400 kada buwan para sa kanyang condominium at may natitirang 26 na taon pa para bayaran niya ito ng buo.

“I have to restructure my budget since it’s a fixed expense. I have to look into changing my variable expenses such as clothing and food,” pahayag ng 36 anyos.

Ang Monetary Board ng Bangko Sentral ng Pilipinas ay makikipagkita sa anim sa kabuuang 17 ekonomista na pinagbotohan ng Bloomberg na umaasa ng pagtaas.

Ayon sa mga analyst, inaasahan nila na magsimulang taasan ng BSP ang borrowing costs ngayong taon ng mas mataas sa 100 basis points. Ang nagtatakda nito ay hindi pa naitataas ang benchmark rate mula noong Setyembre ng taong 2014.

Ang pagtaas ng borrowing costs ay malaki ang posibilidad na pumatak sa mga bayarin ng mga konsyumer katulad ng bahay at kotse, ngunit hindi raw ito mararamdaman agad, ayon sa mga analyst. Ang kompetisyon ng mga bangko para makapanghikayat ng mga humihiram ay nakakaimpluwensiya rin sa interest-rate setting, dagdag nila.

“I wouldn’t think we consumers are the victims if it happens. We just have to do our part as citizens to be more wise financially,” sabi ni Cenas.

PANAHON NG PAGBABAGO

Ang transition period bago ang ginawang hakbang ng Bangko Sentral ay sumasalamin sa market rates na maaa-ring tumagal ng 12 hanggang 24 na buwan, sabi ng First Metro Securities consultant na si Aaron Say.

Maliban sa benchmark rate na itinakda ng Bangko Sentral, isa din ang kompetisyon sa pagkakaroon ng parteng ginagampanan sa loans ng mga konsyumer, ayon kay Say.

“At the end of the day, increasing rates on the bank level is a business decision,” sabi ni Say. Ang mga konsyumer ay may malaking pagkakataon na manghiram sa mga bangkong nag-aalok ng mas mababang interest rate, dadag pa niya.

“If their compensation adjustment is expected to rise faster, then there is no need to downgrade the type of vehicle or house they want to buy,” pahayag ng BPI lead economist na si Jun Neri.

“But if the rise in rates will mean tighter budgets, they have to consider a downgrade or an outright postponement of their plans,” dagdag pa niya.

Kung tumataas man ang interest rates o hindi, sabi ni Say, ang mga konsyumer ay marapat na isaalang-alang ang “primordial rule” sa panghihiram.

“Kapag utang, kailangan itatapat mo ‘yan sa kakayanan mo magbayad. Sa tumaas man o hindi ang interest rates dapat pag humiram ka ‘yung kaya mong bayaran,”

Sa kabilang banda, ang Bangko Sentral Governor na si Nestor Espenilla ay nagsabing ang inflation ay may kinalaman sa mga inaasahan. Ang BSP ay ginagamit ang inflation bilang basehan sa pagtatakda ng interest rates.

MGA KARAGDAGAN PANG KAALAMAN

Ang relasyon sa pagitan ng interest at inflation ay may kinalaman din sa employment rate sa bansa. Ang mababang interest rates ay pinapadali at pinapamura ang makapagpahiram ng pera, dahilan ang isang indibidwal at kumpanya na gumastos pa. Itong paggastos na ito ang isa sa nagpapaandar sa ekonomiya na nagagawang pagalawin ang pera na maaaring magtagal sa mga bank holdings papuntang retailers, manufacturers at service providers.

Ang kahihinatnan nito ay ang pagtaas ng hiring dahil sa ang mga nagtitinda na mayroon nang maraming kustomer ngayon ay lalabas upang makahanap ng mga trabahador. Bunga nito ay ang pagsikip ng labor market kung saan itinataas pa ang mga sweldo habang nagkakaroon ng kompetisyon sa talento kung saan lahat ay yumayaman. Ang mga trabahador na magiging mayaman kalaunan ay siya naman mag-uumpisa ng proseso ng paghanap at pag hire ng mga bagong trabahador.

Narito pa ang maaaring maganap, kung saan mas mabilis na tumataas ang halaga ng paggasta ng konsyumer kumpara sa paggawa ng produktong ipagbibili sa kanya na siyang magiging dahilan upang magkakaroon ng paggalaw sa kasalukuyang balanse ng mga paktora na nakaaapekto sa inflation.

Ang kalalabasan nito’y mas tataas ang halaga ng pera ng mga konsyumer relative sa dami ng mga produkto sa pamilihan. Ang mga nagsitaasang presyo ay mapupunta naman sa pagtaas ng sweldo na magiging para sa mga mayayaman at sa kabilang banda ay itataas pa ang presyo ng mga bilihin. Ito ang sanhi ng inflation na sinusubukang kontrolin sa pamamagitan ng pagtaas ng interest rates para mabawasan ang paggasta.

Sa kasalukuyan at base sa kasaysayan, ang magkauganay na relasyon ng inflation at employment ay totoo ngang nangyayari kung kaya’t bilang resulta ng mataas at pirming employment rate ng mga nakaraang taon, ang mga bangko ay inumpisahan nang taasan ang interest rates sa pagsisikap na manguna sa inflation cycle na ito.

Mga negosyong patok sa tag-init

by

Ni: Janet Rebusio-Ducayag

EXCITED ka na ba at nag-iisip kung saan tutungo o magbakasyon ngayong summer? Ang ilan naman sa atin ay nag-iisip kung paano kikita ngayong tag-init? Ang mga business-minded ‘ika nga ay walang inisip kundi ang paano makalikom ng salapi para sa muling pagbubukas ng klase sa Hunyo. Pinaghahandaan ang bukas.

Kanya-kanyang diskarte para kumita. Ang mahalaga ay mayroon tayong dudukutin sa panahon ng pangangailangan. Hindi araw-araw ay Pasko, sabi nga. Batay sa isinagawa nating survey para sa realidad ng buhay, may ilang mga small-time negosyo na lalong papatok nga-yong wala ng klase ang mga kabataan. Saan nga ba galing ang anumang malaking negosyo kundi sa maliit?

Pagtitinda ng merienda at palamig

Kabilang dito ay ang pagtinda ng palamig at nangunguna sa talaan ang halo-halo, ice cream, ice candy, shake, sago gulaman, mais con yelo at pagkaing katulad ng siomai, fish at squid balls.

Kapag tag-init, marami ang tambay sa kalsada o labasan ng bahay. Una, dahil walang pasok sa eskuwela ang mga bata; pangalawa, dahil mainit sa loob ng bahay, marami ang mas gustong sa labas na lang magpalipas ng oras. Kaugnay nito, ang pagtitinda ng merienda ay isa rin sa malakas na pagkakitaan. Kabilang sa masarap na snacks ay kakanin tulad ng puto, kutsinta, palitaw, ube halaya, sapin-sapin, biko at iba pa.

Samantala, hindi rin matawaran ang pagkamabili ng banana cue, kikiam, maruya, kwek-kwek, ginataang bilo-bilo, mais o monggo. Siyempre, dapat ding isaalang-alang ang lokasyon ng ilalagay na snack station o outlet.

Si Aling Theresa France, 65, ng Ascension St., Capitol Parkland, Caloocan City ay matagal ng panahong nagtitinda ng ginataan at halo-halo nguni’t  inaasahan niyang mas magiging abala siya kapag tag-nit dahil dumudoble umano ang kanyang kita sa panahong ito.

Samantala, si Marlyn Lava, 50,  ng Calamansian St. Camarin, Caloocan City ay umaasa na lalakas ang kanyang tindang hotcake at milky jelly ngayong tag-init dahil matutulungan na siya ng kanyang mga anak na bakasyon na sa eskuwela. Si Marlyn ay biyuda at may limang anak.

T-shirt printing

Isa pang malakas na pagkakitaan ng mga kabataan ay ang t-shirt printing na siyang pinagkakaabalahan ni Joshua Diamante, 21, ng Pa-ngarap, Caloocan City. Bilang IT student, magaling siyang mag-design sa computer ng mga iimprenta sa t-shirt na ipinapasa naman niya sa mga barkada na nagbebenta nito sa mga concert at iba’t- ibang okasyon ngayong summer time.

Ayon kay Joshua, sumasama rin siya sa kaibigang isa ring artist upang mag-asiste bilang videographer o camera man sa mga summer events.

Fashion accessories

Samantala, si Loreta Dungo, 42, ay magiging abala rin sa paggawa ng mga fa-shion accessories na nababagay ngayong tag-init katulad ng kuwintas at bracelets mula sa beads at sea shells. Pinasok na rin niya ang pagtitinda ng summer gadgets katulad ng bath towels, swimwears, sunglasses, goggles, tents, water-proof bluetooth speakers, inflatable salbabida, backpacks, outdoor grillers, coolers (styropor)  pati na ang pagbebenta ng sun block lotion at tanning lotion.

Ayon kay Loreta, kabilang sa mga kustomer niya ay mga kaklase sa zumba class at kasamahan sa real estate business. “Tumatabo (kumikita ng husto) ako pag summer dahil sa mga kasamahan ko rin,” ani Loreta.

Make-up artist

Natutuwa rin niyang ibi-nida na magiging “full-time” make-up artist ngayong summer ang kanyang anak na si Cleo, 19, dahil wala ng klase. Kakaibang summer job naman ang pinasok ng huli – make-up artist ng mga artista sa ilang indie films. Samantala bago pa mag-summer ay pinagkakaabalahan na ni Cleo ang pagmi-make-up sa mga graduates.

Pagtitinda ng ulam

Si Hernani Ponce, 58 at ang asawa nitong si Evelyn ay nagdadagdag ng panindang ulam sa kanilang sari-sari store ngayong summer. “Kapag may pasok, mga bata ang sentro ng atensiyon namin. Ngayong maluwag na umano ang kanilang schedule, nakakapagluto na sila.

Tutorial

Si Daniel Manzo, 15, nasa ika-9th grade  sa Maligaya High School, Quezon City ay magiging abala sa pagtuturo ng sayaw sa mga kabataan. Kumikita siya ng P300 sa bawa’t session ng kanyang  choreography. Kahit may pasok, ito na ang sideline ni Daniel kung saan ang kinikita ay ibinibili niya ng mga bagong electronic gadgets.

Hanggang may diskarte, hindi ka mawawalan ng pagkakaabalahan at pagkakitaan ngayong summer vacation. Alamin natin kung ano ang  ating talento na maaring ibahagi sa iba at kasabay na pagkakitaan ito.

Kung magaling kang swimmer, maaring mag-train ng nais maging magaling na manlalangoy.

Si Kenshin Rebusio, 11, ay nais ibahagi ang kanyang talento sa Tae Kwon Do, bago tumulak sa New Zealand upang magbakasyon kasama ang inang si Gayl. Gagawin niya umano ito ng libre sa mga kapitbahay, kalaro at kaibigan.

Si Kenshin ay magtatapos sa elementarya mula sa Montessori Heights Christian School. ”Kung masaya siya sa gagawin niya, hindi kailangang kumita,” pahayag ni Gayl. Bata pa ay achiever na si Kenshin at marami na ring nasalihang kompetisyon na kanya ring napagwagian.

Ang ideya ng pagkakitaan ay madalas na nag-uugat sa mga nasaksihan natin, narinig o napanood. Madalas ay kasanayan na rin sa pagpapatakbo nito ang susi ng tagumpay.

Naniniwala ka ba sa swerte? Puwes, bakit hindi ka dumiskarte ng pagkakakitaan ngayong tag-init? Malay mo ang maliit mong negosyo ay biglang lumalaki at magkaroon ng mga sangay dahil nasa palad mo ang swerte na nakasalalay pa rin sa iyong pagkatao at pagpapatakbo.

Ginagawa ang kapalaran.

Ang halaga ng ASEAN sa buhay ni Juan

by

Ni: Quincy Joel Cahilig

MARAMI sa mga kababayan natin sa Metro Manila, Bulacan, at Pampanga ang “bakasyon mode” sa kanilang long weekend dahil idineklara ng Malacanang na special (non-working) days ang Nobyembre 13 to 15 sa mga nabanggit na lugar para lumuwag-luwag ang daloy ng trapiko sa mga lansangang dadaanan ng mga country leaders at mga delegado mula Clark Airport hanggang sa mga sa mga lungsod ng Manila at Pasay para sa Association of South East Asian Nations (ASEAN) Summit.

Kabilang sa mga paghahanda ang 15-day gun ban sa National Capital Region, Central Luzon, at Southern Tagalog na ipinatutupad ng Philippine National Police mula Nobyembre 1 to 15 upang masiguro ang seguridad ng mga dadalo sa naturang pagpupulong.

Bagamat itinuturing ng ilan na “vacation time”, sa katunayan ay isa itong napakahalagang at makabuluhang okasyon  at malaking karangalan para sa Pilipinas, sa pangunguna ng Pangulong Rodrigo Duterte, dahil nasa atin ngayong taon ang ASEAN Chairmanship kung kailan ipinagdiriwang ang ika-50 na founding anniversary ng ASEAN, na may temang “Partnering for Change, Engaging the World,” na tila sumasalamin din sa layunin ng kasalukuyang administrasyon na magpatupad ng pagbabago, gayundin ang pagnanais na paigtingin ang pakikipag-ugnayan sa mga bansang kaalyado.

Ang ASEAN ay organisasyon ng mga bansa sa Asya na itinatag noong 1967, na binubuo ng Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thailand, Brunei Darussalam, Vietnam, Lao’s People’s Democratic Republic, Myanmar, at Cambodia.  Ayon sa ASEAN Declaration, layunin ng ASEAN na mas pabilisin ang pag-unlad ng ekonomiya, lipunan, at kultura sa rehiyon sa pamamagitan ng pagpapalitan ng yaman at kaalaman sa transportasyon, agrikultura, pagnenegosyo, at komunikasyon; at ang pagsusulong ang mapayapang relasyon sa pagitan ng mga bansang kaanib, alinsunod sa prinsipyo ng United Nations Charter.

Inaasahang dadalo sa naturang pagtitipon si United Nations Secretary-General Antonio Guterres at ang mga lider ng mga bansang Canada, Australia, Japan, New Zealand, South Korea, China, Russia, India, the European Union, at United States of America.

Isang prayoridad ngayong ASEAN Summit ay ang makapagbalangkas ng mga panuntunan kung paano mas mapapaunlad ang mga micro-, small-, and medium-sized enterprises (MSME) at ang malalaking kumpanya. Bilang isang rehiyon na may malaking economic potential, na may populasyon na 625 milyon, ang large corporations at mga MSME sa South East Asia ang tinukoy na “key drivers” sa paglago economiya sa rehiyon. Batay sa mga reports, mas tumatatag ang mga ekonomiya  ng mga bansang kasapi sa ASEAN habang lumalago ang mga negosyo dito.

Sa kasalukuyan, 96 porsiyento ng share sa ASEAN market ay binubuo ng mga MSME na nagbibigay ng mula 50 hanggang 80 porsiyentong domestic employment o mga trabahong pinakikinabangan ng milyun-milyong pamilya.  Subalit marami sa mga small and micro entrepreneurs ang umaaray sa hirap na makapagpundar ng kapital at sapat na pondo para matugunan ang mga requirements para makapagsimula at makapagpatuloy sa pagnenegosyo.

Pero para sa mga hindi naman negosyante, meron bang halaga ang ASEAN sa buhay nila?

Meron. Hindi nga lang nila alam.

Ito ang bagay na tila ikinalulungkot ni Melito Salazar, Jr., dating pangulo ng Management Association of the Philippines at kasalukuyang dean ng School of Accountancy and Management ng Centro Escolar University—ang di pagkaalam ng maraming Pilipino, lalo na ng mga nasa lalawigan, patungkol sa ASEAN.

“It is however, sad to note that the level of knowledge and understanding of the Filipinos of ASEAN is less than that of our neighbors. This is a product of years of cursory attention given to the dissemination of ASEAN developments by the government and even the Philippine mass media,” wika ni Salazar.

Aniya, bagama’t mayroong mga advertisements sa Philippine media ang ASEAN ay hindi kalakihan ang impact ng mga ito kumpara sa ginagawa sa mga ASEAN countries tulad ng Thailand, Indonesia, at Malaysia kung saan naglalaan ng segment ang kanilang mga news programs sa telebisyon para makapagreport tungkol sa kanilang kapwa ASEAN countries.  

Ipinunto din ni Salazar na malaki talaga ang nakukuhang benepisyo ng mga ordinaryong mamamayan mula sa ASEAN kaya dapat itong malaman at maunawaan ng sambayanan.

“In the countryside where the impact of ASEAN will be the greatest, there is little appreciation of the tremendous opportunities and challenges that ASEAN is bringing. Many Filipinos are not aware that the K to 12 Program is one way of levelling up Philippine education to match that of our ASEAN counterparts so that the Philippines can fully benefit from the free flow of human resources. Other reforms like tax reforms will improve our business competitiveness vis-à-vis other ASEAN enterprises and the consolidation of the Philippine banking system will ensure our ability to participate meaningfully in the free flow of capital.

Parte rin ng mga nabanggit na benepisyo ay ang ASEAN Free Trade Area na nagtaas sa antas ng kompetisyon sa mga suppliers at distributors sa rehiyon. Ito ang nagbigay daan para sa mga Filipino consumers na makapamili ng mga produktong dekalidad sa mas murang halaga. Kasama rin ang mga sumusunod: opportunidad para sa mga estudyante na makapag-cross-enroll sa 10 ASEAN countries, proteksyon ng mga yamang dagat, visa-free travel assistance, at ang mga tulong para sa mga nasalanta ng mga kalamidad.

Pinuri naman ni Salazar ang mga hakbangin ng Duterte Administration na ilapit sa mga lalawigan ng nakaraang Asia-Pacific Economic Cooperation meetings sa mga key centers sa mga lalawigan, gaya ng Bacolod City. Sa pamamagitan ng mga ganitong paraan ay nakikita ng ibang mga bansa ang  pag-asenso ng pamumuhay sa rural areas at mas naiintindihan nila ang kultura ng Pilipinas.  Kaya iminumungkahi ng naturang business expert na magkaroon din ng mga ASEAN meetings sa iba’t ibang bahagi ng bansa sa mga susunod na pagkakataon upang mas maunawaan ito ng masa.

Kumita sa ‘Pasko’

by

Ni:  Janet Rebusio Ducayag

ILANG tulog na lang at Pasko na naman! Maging simoy ng hangin, tugtuging pamasko, mga dekorasyong makulay ay siyang ating mabubungaran sa umaga at gabi sa panahon ngayon.

Dahil naririyan ang tradisyonal na bonus, marami ang nakakapag-isip ng sideline para pandagdag-kita na ipambibili naman ng pang noche buena at panregalo.

Masaya talaga ang Kapaskuhan! Ito ay hindi lang pambata, kundi maging sa mga may-edad na, na hindi nakalilimot maging bata paminsan-minsan.

Si Samantha Rebusio, isang grade 12 student sa IIH College sa Novaliches, Quezon City ay doble ang kayod ngayong magpapasko dahil sa paninda niyang Graham balls. “Kapag Pasko po, nilalagyan ko ng design ang tinda ko at inilalagay ko rin sa colorful boxes para mas attractive po panregalo,” ani Samantha, 16, taga Pangarap, Caloocan City. Doble rin umano ang kanyang kinikita sa panahong ito. Aniya’y pati mga titser ay umoorder sa kanya tuwing Pasko. Sa pamamagitan ng mobile o printed photos, ipinapakita niya ang design sa mga nagnanais umorder.

Kahit hindi Pasko ay pinagkukunan din ni Samantha ng panggastos ang pagtitinda niya ng Graham balls. “Pero wala masyadong design kung ordinary time lang. Parang mga balls lang talaga na may iba’t ibang toppings at colors,” paglalahad ng dalagita na kapwa walang hanapbuhay ang mga magulang at may apat pang nakababatang kapatid. Si Samantha ay nasa Top 10 ng kanyang klase at unang batch ng ipinatupad na K-12 curriculum ng DepEd.

Sa kabilang dako, isang ginang din ang punong-abala ngayong Kapaskuhan. Ayon kay Nerlyn Diamante, 47, malaking bagay ang natutunan niya sa dating pinagtatrabahuhang pabrika ng Christmas decors. Maging ang ordinaryong tuyong dahon ng mangga ay napapaganda niya at nagiging attractive na bahagi ng Christmas tree o house decors. Ibinebenta niya ito ng mula P25 pataas.

Marami pang iba’t ibang tuyong dahon ang kanyang napapakinabangan, katulad ng kawayan, avocado, guyabano.

Samantala, si Gayl Teodosio, 34, ay masasabing nakaluluwag na sa buhay subali’t sadyang mapanukso ang panahon ng Kapaskuhan. Ang biko niya ay mabiling-mabili kahit hindi na niya i-offer. “Sa kapitbahay lang ubos na,” ani Gayl na ang asawa’y isang OFW sa New Zealand. Isa pa lamang ang kanilang anak.

Sa isang taga-Calamba, Laguna ang Kapaskuhan ay nangangahulugan ng maraming pagkakaperahan. Ayon kay Marlon Lambating, maraming umoorder ng ready-made photo frame at nagpapagawa mismo ng oil portrait – solo man o family portrait. “Siyempre maraming pera ang mga tao, may extra silang panggastos sa kapritso katulad ng pagpakuha ng magandang litrato at pagpapa-frame nito,” pahayag ni Marlon, dating factory worker ngunit pagka- “endo,” o end of contract, hindi na nakakita ng trabaho kaya iba’t ibang sideline ang pinasok nito upang matugunan ang pangangailangan ng apat na anak. Ang asawang si Medelyn ang siyang may regular na trabaho sa isang pabrika rin na malapit sa kanilang tinitirhan.

Si Marlon at amang si Antonio Lambating ay parehong magaling magpinta kaya’t kapuwa abala pagsapit pa lang ng Disyembre. Ayon pa kay Marlon, maging ang pagtitinda ng buko pie at pineapple pie kung saan marami sa Laguna ay napasok niya rin para sa ikabubuhay ng pamilya.

Si Catherine Fajardo o Cathy, 35, ng Bacarra, Ilocos Sur ay nagsasabing feeling mayaman umano siya pagsapit ng Kapaskuhan. Bukod sa pagba-buy and sell ng mga ready-to-wear na kasuotan, kilala rin siya na magaling magluto. TESDA-certified si Cathy sa Cookery kaya’t ang kanyang iba’t ibang luto ay sadyang mabili. “Kailangan kong kumuha ng ekstrang tao kapag Pasko. Hindi ako magkandaugaga sa pagluto ng order na bila-bilao,” ani Cathy. Ang iba pang specialty niya ay empanada, morcon, barbecue, lumpia, puto.

Pagdating umano ng Enero ay kailangan nila ng “break” dahil sa nagdaang kapaguran kaya’t nag-a-out-of-town silang mag-anak.

Isa pa sa malakas na pagkakitaan ngayong Kapaskuhan ay ang paggawa at pagbenta ng mga give-aways. Magmula sa keychains hanggang sa mugs,

t-shirts, kalendaryo, caps, stickers, ito ang pinagkikitaan ng masigasig at masikap na entreprenyur na unang kinukuha ang order at hinihingan ng downpayment ang kustomer bago ito i-deliver. “Pinapaikot ko lang ang pera hanggang sa makakuha ng personal kong puhunan,” ayon kay Neriza Reyes, 41.

Mahirap umano ang walang puhunan ngunit nagagawa niyang magnegosyo kahit wala nito. “Tiwala lang ang puhunan ko. Huwag ka lang din masira sa tao,” pahayag ng ginang na may limang supling at isa lamang dito ang hindi pa nag-aaral. “Hindi ko nga rin matawag na buy and sell ang operasyon ko kasi hindi ko naman binibili muna bago ibenta,” natawang pahayag ni Neriza o Neri sa kanyang mga malapit na kaibigan.

Si Nenet Bayron naman ay may kakaibang ideya upang kumita ngayong Kapaskuhan. Ang paggawa ng puto ay maning-mani na sa kanya. Dumadagsa ang order sa mga panahong ito dahil sa maraming Christmas parties. Ibinebenta niya ito nang mula sa P250/bilao hanggang P800, depende sa bilang ng kakain.

Ayon kay Nenet, 34, may tatlong anak, malaking tulong ang Pasko sa kanyang pamilya lalo na’t mag-isa niyang itinataguyod ang mga bata. Sa ngayon ay namamasukan siya bilang cook sa isang karinderya sa Pres. Quirino Highway, Quezon City.

Diskarte lang ang kailangan ngayong Kapaskuhan. May perang puhunan o kahit laway lang kung ika’y maabilidad, tiyak na kikita ka!

Close Bitnami banner
Bitnami