PINAS

Ang Lihim ng Panginoon (Ikalawang Bahagi)

Sonspeak

Recent News:

Valenzuela

Red alert na! Pumapalyang mga planta?

by

Ni: Louie C. Montemar

“Tinatamaan na ng brownouts ang Quezon City, Valenzuela, Navotas, Caloocan, at Malabon. Sumunod sila sa Cavite, Laguna, Batangas, at Bulacan. Dumanas na ng rotating brownouts ang mga lugar na ito at malamang na patuloy pa ang pagdurusa nila sa tag-init.”

Nang magsimulang lumabas ang mga yellow alerts, pahayag ng Department of Energy (DoE) na may mga “parusa” ang mga plantang pumapalya at kailangan na talaga natin ng mga bagong planta dahil karamihan sa mga nakatayo sa ngayon mga luma na at hindi na maayos ang pagbuga ng kuryente.

Higit pa, mismong si DoE Secretary Fuentebella na ang nagsabing mayroon daw tayong sapat na suplay ng kuryente para sa buong summer ngunit kailangang bantayan ang katayuan ng bawat planta ng kuryente.

Dagdag pa, sinabi na rin ng DoE na magpapatuloy ang National Grid Corporation of the Philippines (NGCP) sa pagbabahagi ng mga yellow alert sa media ngunit hindi naman daw dapat isama pa ang listahan ng mga plantang pumapalya.

Ano po ba talaga Secretary Fuentebella? Bakit tila tulak-kabig ang inyong mga pahayag? Ngayong nagkaroon na tayo ng red alert at ibig sabihin kakapusin na ang suplay, kaya nga may mga brownout na, paano na?

Kailangan natin ng mas malinaw na direksiyon at mas tiyak na mga hakbangin upang maharap ang hamon ng kasalakuyang sitwasyon sa supply ng kuryente.

Isa rito ang ang patuloy na paglalabas ng listahan ng mga planta at dahilan para sa pagtigil operasyon nila. Ipagpatuloy ang pagpapahayag ng mga alerto sa suplay ng kuryente. Dapat ipagbigay-alam ito sa publiko nang mamonitor ang maaaring sabwatan sa mga kasali sa pamilihan ng enerhiya upang itulak pataas ang presyo ng kuryente, gaya ng pagtaas na makikita ngayon sa presyuhan sa Wholesale Electricity Spot Market o WESM matapos ang unang serye ng mga brownout.

Nariyan din ang tinatawag na Interruptible Load Program (ILP) ng DoE at ng Energy Regulatory Commission (ERC) upang magkatulong na mapawi ang kakulangan sa suplay ng enerhiya hanggang makuha ang mga bagong kapasidad sa grid. Sa programang ito, ang mga kompanyang may mga stand-by capacity generation na lumahok sa ILP ay babayaran kung gagamitin nila ang kanilang sariling mga pasilidad upang makatulong tugunan ang pangangailangan sa suplay ng kuryente.

Subalit sapat ba talaga ang mga pansamantalang tugon na gaya nito? Red Alert na! Nagba-brownout na sa harap ng matinding init at maghahalalan pa. Hindi ba kailangan ng mas mabilis pang aksiyon na may pangmatagalang epekto?

Paano na ang mga pumapalyang planta DoE? Red Alert na!

 

DOTr, DILG, PNP-HCG nagsanib-pwersa laban sa trapiko

by

DOTr, DILG at PNP-HPG magsasanib-pwersa upang labanan ang trapiko sa bansa.

 

Ni: Jonnalyn Cortez 

UPANG ibsan ang lumalalang kaso ng traffic sa bansa, nilagdaan ng Department of Transportation (DOTr) at Department of Interior and Local Government (DILG) and isang Memorandum Agreement na magtatalaga sa Philippine National Police–Highway Patrol Group (PNP-HPG) bilang enforcement arm ng DOTr.

Pinirmahan ni DOTr Secretary Arthur Tugade at DILG Secretary Eduardo Año ang kasunduan na binibigyan ng karapatan ang PNP-HPG na magpatupad ng mga batas trapiko at regulasyon sa buong Metro Manila at kalapit na rehiyon na susuportahan din ng Inter-Agency Council for Traffic (i-ACT).

Sa ilalim ng memorandum, magtatalaga ng 300 unipormadong tauhan ang PNP-HPG — 25 Police Commissioned Officers at 275 Police Non-Commissioned Officers — sa National Capital Region (NCR) at Regional Units na siyang magbibigay ng logistical mobility support upang palakasin ang enforcement operations ng i-ACT.

Makikipag-ugnayan din ang PNP-HPG sa DOTr at mga ahensiyang Land Transportation Office (LTO) at Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) upang siguraduhin ang epektibong pagpapatupad ng kasunduan.

Gagamitin ng PNP-HPG ang kanilang logistical resources na binubuo ng 24 sasakyan at 82 motorsiklo upang ipatupad ang batas trapiko. Itatalaga naman ng DOT ang lahat ng tauhan ng LTO, LTFRB, at i-ACT Secretariat, kabilang din ang kanilang mga sasakyan at motorsiklo bilang tulong.

“Sabi ng ating Pangulo, ‘give the Filipino a comfortable life.’ Nandito tayo ngayon sapagkat sa ating panunumpa sa lengguwahe ng ating Pangulo, tayo ay magsisilbi sa Pilipino upang ang ating kapwa Pilipino ay magkaroon ng maayos na buhay. And we will inculcate that comfortable life through enforcement and discipline on the road, and through proper compliance with the law,” wika ni Tugade.

Inilahad din ni Tugade na nagmula sa dating HPG chief at kasalukuyang LTFRB Board Member Antonio Gardiola ang ideya ng paggawa ng memorandum sa pagitan ng DILG at DOTr.

“Nung bago pa si General Gardiola, wala pang dalawang araw, sabi ko sa kanya, ‘General Gardiola, gusto ko ituloy mo ang partnership between PNP and the Department of Transportation. Gusto ko, paigtingin mo at bigyan ng lakas ‘yung tinatawag na enforcement.’ In barely two weeks, tinawagan ko si Secretary Año, sabi ko, ‘kailangan ko kayo’,” paglalahad ni Tugade.

Kinilala naman ni PNP Chief /Director General Oscar Albayalde ang kasunduan.

“I am pleased to announce the signing of Memorandum of Agreement by and between the Philippine National Police, Department of Transportation, MMDA, Metro Manila Council, LTO, LTFRB and Coast Guard to further strengthen the enforcement capabilities of the Inter-Agency Council for traffic or I-ACT, through the support of the Department of Interior and Local Government,” pahayag ni Albayalde.

Pamumunuan ng DOTr ang pagtatalaga ng hepe ng i-ACT Task Force, na siya namang magiging responsable sa pag-deploy ng mga PNP-HPG personnel at logistical support sa kanila-kanilang post.

Sa loob ng 30 araw matapos maging epektibo ang kasunduan, kailangang makapagtatag ng isang Inter-Agency Technical Working Group upang bumuo ng implementing guidelines.

Nagpaabot din ng tulong ang Philippine Coast Guard (PCG) para sa operasyon ng i-ACT nang magpadala si PCG Commandant Admiral Elson Hermogino ng 25 tauhan, na pawang mga bagong graduate na sumailalim sa training sa LTO bilang paghahanda sa kanilang field assignment.

Isasatupad ng i-ACT ang paghuli sa illegal public utility vehicles (PUVS) o mas kilala sa tawag na colorum upang siguraduhin ang kaligtasan sa kalsada ng publiko.

Agad na epektibo ang bagong tungkulin ng PNP-HPG matapos pirmahan ang memorandum.

NLEX-SLEX Connector Road i-improve ang paluluwagin ang koneksyon ng NLEX at SLEX.

 

Two Roads Pproject  

Ilang hakbang na ang ginawa ng gobyerno upang solusyunan ang trapiko sa bansa, kabilang na rito ang pagtatayo ng dalawang bagong road projects — ang NLEX Harbor Link Segment 10 at NLEX-SLEX Connector Road.

“We are glad that this traffic decongestion project is now open to our motorists. The NLEX Harbor Link Segment 10 validates the Duterte administration’s promise to bring real change by providing travel convenience and strongly enhancing our service to the Filipino people,” wika ni Public Works Secretary Mark Villar.

Inaasahang mas mapapadali ang biyahe dahil sa bagong koneksyon sa pagitan ng mga pangunahing lugar sa Metro Manila at probinsya sa Northern Luzon dahil sa NLEX Harbor Link Segment 10. Ang expressway ay may habang 5.65 kilometro na binabaybay ang mga lungsod ng Valenzuela, Malabon at Caloocan. Paiikliin nito ang oras ng biyahe sa pagitan ng C3 at NLEX ng limang minuto.

Nakikitang susulosyunan ng NLEX Harbor Link Segment 10 ang matinding traffic sa Metro Manila pag lumipat ng daanan ang halos 30,000 sasakyan araw-araw. Makakatulong din ito sa mabilis na paghahatid ng pagkain at magkakaroon ng ibang access ang mga cargo trucks mula sa port area papuntang sa Northern Luzon.

Ang susunod na bahagi ng proyekto ay ang paggawa ng 2.6 km section mula sa C3 Road, Caloocan City, papuntang R10, Navotas City.

Sinabi ni Manuel V. Pangilinan, chairman ng Metro Pacific Tollways Corp. (MPTC), na siyang nasa likod ng proyekto, na ikinatutuwa ng MVP Group ang tulong na ginagawa ng gobyerno upang mapabilis ang paggawa ng mga importanteng proyektong imprastraktura.

“Apart from our team’s commitment to support the administration’s Build Build Build program, the government’s help in ramping up the acquisition of right-of-way made us deliver this vital infrastructure which aims to bolster development and ease traffic congestion in the country,” wika ni Pangilinan.

Kasabay ng pagbubukas ng NLEX Harbor Link Segment 10, nagsimula na ang dalawang taong konstruksyon ng P23.3 bilyon na NLEX-SLEX Connector Road Project.

May haba itong walong kilometro, at tulad ng NLEX Harbor Link Segment 10, isa rin itong elevated highway na malapit sa PNR na pinaabot ang NLEX southward mula sa dulo ng Segment 10 sa C3/5th Avenue, Caloocan City, hanggang sa PUP Sta. Mesa, Manila.

Inaasahang luluwag ang mga pangunahing daan at i-improve ang koneksyon sa pagitan ng north at south.

NLEX Harbor Link Segment 10 susulosyunan ang matinding traffic sa Metro Manila sa pagkokonekta ng mga pangunahing lugar sa Metro Manila sa ibang probinsya.

 

“NLEX Harbor Link Segment 10 and NLEX Connector are just some of Metro Pacific’s expansion projects geared towards providing further convenience to motorists and bringing more opportunities in nearby cities and provinces,” pahayag ni MPTC president at CEO Rodrigo Franco.

“The inauguration of the NLEX Harbor Link Segment 10 and the groundbreaking of the NLEX Connector show the political will of the government and the solid partnership between public and private sectors,” dagdag ni NLEX Corp. president at general manager Luigi Bautista.

Decongestion, sagot sa problema 

Sa isang palabas sa Facebook at YouTube na pinamagatang “Misconsensus: The Politics of Things,” tinanong si Senador Juan Ponce Enrile kung anong mainam na pampublikong transportasyon ang makakaresolba sa lumalalang traffic sa Maynila.

Pinili niya ang paggamit ng BRT o Bus Rapid Transit bilang pinaka-mainam na pantugon sa problema ng trapiko. Ngunit, hindi umano mahalaga kung ano ang maaaring pagpiliang masasakyan dahil ang problema ay structural.

“You can build all the infrastructure in Metro Manila you want, but if you do not decongest it, it will remain a dying city,” pahayag ni Enrile.

“We’ve piled up economic activities and people here (in Metro Manila). It’s very dangerous,” dagdag pa nito.

Militarization kontra corruption sa BoC

by

Pinangasiwaan ni Pangulong Rodrigo Duterte ang panunumpa sa tungkulin si bagong Bureau of Customs Commissioner Rey Guerrero sa isang ceremonya sa Presidential Guest House sa Davao City.

 

Ni: Quincy Joel V. Cahilig

TUMAMBAD kamakailan ang isang kontrobersya sa Bureau of Customs (BoC) kung saan nakalusot ang malaking halaga ng illegal substance na crystal meth o shabu na isinilid sa mga magnetic lifters na natagpuan sa Cavite.

Sa ngayon ay ibinebenta na umano sa mga lansangan ang nakapuslit na shabu mula abroad na nagkakahalaga ng P11 bilyon ayon sa Philippine Drug Enforcement Agency.

Matatandaan na nitong Mayo ay nakalusot din sa BoC ang P6.4 bilyong halaga ng shabu na galing sa China, na natuklasan ng awtoridad sa isang bodega sa Valenzuela.

Sa tuwing nakakarinig ng mga ganitong balita sa Customs ang mga Pinoy, ang reaksyon ay “Eh, ano pa bang bago?” Tila nasanay nang makasagap ng mga balita ng anomalya sa ahensya, dahil panahon pa umano ng mga Kastila, kilala nang tadtad ng dungis ng katiwalian ang Customs, na pangunahing tagalikom ng pondo ng pamahalaan.

Nguni’t ang mas masaklap, nangyari ang mga pagpuslit ng malalaking drug shipments sa gitna ng maigting na kampanya ng Duterte Administration kontra droga. Ito ay dagok sa liderato ni Pangulong Rodrigo R. Duterte, na iniluklok ng 16 milyong mga botante dahil sa kanyang pangakong lilipulin ang salot na bawal na gamot.

Kaya minabuti na ni Pangulong Duterte na magkaroon ng military takeover sa BoC upang tuluyan nang matigil ang drug smuggling sa bansa.

Iniinspeksyon ni Philippine Drug Enforcement Agency General Aaron Aquino ang isa sa apat na magnetic lifters na nasabat sa isang bodega sa Cavite, na umano’y ginamit upang maipuslit ang PHP 11 bilyong halaga ng shabu sa bansa.

 

Militarisasyon ng Customs?

Wika ng Pangulo panahon na para tapusin ang “dirty games” sa Customs kaya inatasan niya ang mga sundalo na may technical expertise na palitan ang mga opisyal ng BoC na inilagay sa floating status dahil sa mga alegasyon ng korapsyon.

“They will all be replaced … all of them … by military men. It will be a takeover of the Armed Forces in the matter of operating in the meantime while we are sorting out how to effectively meet the challenges of corruption in this country,” wika ng  Pangulo.

Dagdag ni Duterte, ipinatawag niya ang mga opisyal sa  Malacañang nguni’t inamin na di niya basta-bastang masisibak ang mga ito.

“Almost all of them there have been … in one way or the other been charged of … corruption. Lahat ‘yan sila may kaso.  And yet we cannot just move on because we want to be lawfully correct so dahan-dahan lang tayo. But with this kind of games that they are playing dirty games, I am forced now to ask the Armed Forces to take over,” dagdag ni Duterte.

Dating Bureau of Customs Commissioner Isidro Lapeña, na ngayo’y director-general na ng Techincal Education and Skills Development Authority.

 

Binitawan ng Pangulo ang direktiba ilang araw matapos alisin si Isidro Lapeña bilang Customs chief pagkatapos makalusot ang kontrobersyal na shabu shipment. Ipinalit sa kanyang pwesto si dating Maritime Industry Authority head Rey Leonardo Guerrero, dating Armed Forces chief.

Inilipat si Lapeña sa Technical Education and Skills Development Authority na sinabi ng Pangulo ay isang promotion dahil may Cabinet rank and posisyon.

Ipinagtanggol din ng Pangulo si Lapeña at ang kanyang sinundang dating Customs chief na si Nicanor Faeldon. Aniya, naniniwala pa rin siya sa kanilang integridad sa kabila ng mga nangyaring drug smuggling sa kanilang liderato.

“They will not sacrifice their career para diyan lang. They are too smart to do such kind of an idiotic smuggling. Talagang nalusutan sila, nandiyan na ‘yung system,” paliwanag ng Pangulo.

“There was really a continuous play of corruption in the lower echelons of the Customs bureau. You put any other pati ako and even if I will be there at the helm of the Bureau of Customs, papalusutan…lusot talaga ‘yan. They will undercut you because of money,” dagdag niya.

Mas mahigpit na pagbabantay

Ipinahayag ng Pangulo sa ilang pagkakataon na talagang malaki ang kanyang kumpyansa sa mga military personnel dahil agad tumatalima ang mga ito sa kanyang kautusan. Marahil nakikita niyang isang drastic solution ang paggamit ng pwersa ng sundalo para tuluyan nang malinis ang imahe ng BoC.

Inatasan ni Duterte si Guerrero na kumuha ng mga sundalo mula sa Army, Navy, at Air Force para patakbuhin ang Customs, lalo na sa x-ray security systems na sumusuri sa mga shipment na pumapasok sa bansa.

Kaya asahan ang mas mahigpit na screening sa mga cargo upang di na makapagpuslit pa ng droga sa bansa.

“There will be about three signatures before a container will eventually be declared out of Customs control so there will be about three, six eyes there. And they must sign that it could be a Navy or a Coast Guard, something like that,” wika ni Duterte.

Hindi tiyak na solusyon? 

Sa kabila nito, naniniwala ang ilang senador na hindi ito ang tamang solusyon sa mga problema ng BoC.

Ayon kay Senator Francis Escudero, labag sa Saligang-Batas ang hakbang na ito ng Pangulo.

“Under Sec. 18, Art. VI of the Constitution, the President, as Commander-in-Chief, can only call out the Armed Forced of the Philippines to ‘prevent or suppress lawless violence, invasion or rebellion.’ These factors are not attendant at the Bureau of Customs,” pahayag ni Escudero sa Twitter.

Naniniwala naman si Senador Panfilo Lacson na ang paglalagay ng military personnel ay hindi total solution para tuluyan nang matigil ang smuggling sa BoC.

“In the early 60’s, some young, idealistic AFP officers were put in charge of the BOC operations. They learned fast, they couldn’t be bribed or intimidated. The smugglers used equally young, beautiful women to influence them. The rest is history we don’t want to remember, but Malacañang should learn from that,” wika ni Lacson.

Inirekomenda ng mambabatas sa Pangulo ang pagtatalaga ng mga miyembro ng AFP na mahusay sa intelligence operations dahil gagawin umano ng mga sindikato ang lahat para maituloy ang kanilang illegal na gawain.

“I can only suggest that a continuous, dedicated, focused, highly classified and sophisticated counter-intelligence operations should be put in place to watch the watchdogs, so to speak. And yes, the ones in charge must apply a basic leadership principle we all learned in military schools —leadership by example, not in words, but in practice. It is second to none. There is no substitute to it that I know of,” sabi ni Lacson.

Ipinagtanggol naman ni Justice Secretary Menardo Guevarra ang desisyon ng Pangulo. Aniya, pansamantala lamang ang hakbang na ito upang tiyakin na di na makakapasok ang illegal drugs sa bansa na banta sa seguridad ng publiko.

“The President, as chief executive, has the power of supervision and control over the entire Executive Department, and is duty-bound to ensure that all laws be faithfully executed (Art. VII, sec 17),” sabi ni Guevarra.

“However, civilian rule shall at all times be supreme,” pagtitiyak ng Justice Secretary.

Nilinaw naman ni BoC Chief Guerrero na hindi militarization ang mangyayari sa kanyang ahensya.

“Let us correct the impression that there would be a militarization of the BoC. There will be personnel from the AFP that would support the BoC but that does not mean the BoC would be taken over by the military because clearly I’m a civilian and I am the head of the agency,”  wika ni Guerrero. “This is not a militarization process because clearly the officers of Bureau of Customs will still be in control of operations and activities of the bureau,” pagdidiin ni Guerrero.

DENR, bibigyang solusyon ang polusyon sa Metro Manila

by

Ni: Ana Paula A. Canua

UPANG pangalagaan ang kapaligiran, bumuo ang Department of Natural Resources (DENR) ng task force na tututok sa pagpapatupad ng batas at regulasyon  sa Kalakhang Maynila.

Ang “task Force DENR Metro Manila” ang siyang huhuli at magsasaayos sa problemang kapaligiran sa Metro Manila, syempre sa tulong na rin ng mga residente at lokal na pamahalaan, magsasagawa ng mga proyekto na magreresolba sa lumalalang polusyon sa Metro Manila.

“Task Force DENR Metro Manila” is part of an ongoing effort to strengthen the agency’s law enforcement muscle, which he described as the “weakest link” in the fulfillment of the agency’s mandate to preserve and protect the environment and natural resources of the country”, pahayag ni Environment Secretary Roy Cimatu.

Sa inilabas na statement ng DENR anila nanatiling walang pangil ang batas. Nawawalan ng silbi ang inamyendahang mga panukala kung walang magpapatupad at walang huhuli sa mga environment offenders, sa ngayon nanatili pa rin itong isang malaking hamon sa ahensya.

“It is ironic that enforcement is still the weakest link to the DENR’s organizational effectiveness despite the sufficiency of existing laws that have been in operation for over a decade now,” dagdag ni Cimatu

Task Force DENR

Nahahati sa apat na team ang task force, bawat isa ay may hawak na tatlo hanggang apat na lungsod sa Metro Manila.

Ang isang team ay binubuo ng 12 miyembro mula sa iba’t ibang kawani ng DENR, kabilang dito ang Environmental Management Bureau, Forest Management Bureau at ng Biodiversity Management Bureau.

Ang apat na task force ay responsible sa apat na quadrants. Ang quadrant one: Quezon City, Marikina, Pasig, San Juan, Caloocan-North, Valenzuela at Mandaluyong. Quadrant two: Makati, Pateros at Taguig. Quadrant three: Pasay, Paranaque, Muntinlupa at Las Pinas. Quadrant four: Navotas, Malabon, Manila and Caloocan-South

Polusyon sa Metro Manila

Mausok, makalat, barado’t mabahong kanal isama pa ang pagbaha, ilan lamang iyan sa mga problemang kapaligiran na hinaharap  ng Kalakhang Maynila. Isang hamon para sa DENR na pasunurin ang malaking populasyon ng Maynila.

“Owing to being the country’s highest population density and concentration of economic activities, Metro Manila has the highest incidence of violations of environmental laws and that makes it an ideal pilot area for the effort,” giit ni Cimatu.

Maituturing na ngang lahat ng uri ng polusyon ay nasa Metro Manila; Water Pollution, Air Pollution, Soil Pollution at Noise Pollution. Artipisyal at dekorasyon na lamang ang mga puno at halaman upang mapaganda ang mga establisyimento. Samantalang ang kalinisan ay sinasawalang bahala na lamang at pinauubaya sa mga street sweepers. Ang polusyon ay resulta ng kawalan ng disiplina at pagmamalasakit sa kapaligiran.

Solusyon sa polusyon

Tututukan ng task force DENR ang tatlong pangunahing layunin  kabilang ang solid waste management, clean air at clean water.

Hinihikayat din ni Cimatu na gawin ng task force ang lahat upang maipakalat ang impormasyon at maging ‘interactive’ ang paggawa ng solusyon.  Ang paggamit ng social media upang magbigay ng public awareness at mai-report ng mga netizen ang mga environmental offenders.

DOH: pollution exceeds beyond tolerable level

Ayon sa pag-aaral na ginawa ng Department of Health at  World Health Organization, Western Pacific Regional Office  naitala na ang nilalanghap na hangin sa Metro Manila ay may mataas na lebel ng polusyon na higit pa sa kaya ng katawan. Ayon sa DOH delikado ito lalung-lalo na sa mga bata.

Dagdag din ng DOH ang pangunahing dahilan ng polusyon ay mula sa mga sasakyan, pangalawa ay ang mula sa mga factories at first class hotels sa Metro Manila. Ang paggamit ng leaded gasoline rin ng maraming sasakyan ay nagdadala ng maitim at mapanirang usok, isama pa ng mga kemikal na nilalabas ng mga factories, na dumadaloy sa mga creek at ilog.

Marahil pamilyar na rin sa atin ang mga tagpong, tapon-dito…tapon-doon. Kung pagsasamahin ang maliit na kalat na tinapon mo at ang maliit na kalat ng iba, bubuo ito ng tone-toneladang basura na lulutang sa ilog o di kaya’y babara sa daluyan ng tubig.

Responsiblidad ng lahat

Magiging matagumpay lamang ang proyektong ito kung magpapakita ng disiplina ang bawat isa. Mahalaga na magkaroon ng saysay ang clean-up drives na ginagawa ng mga organisyon at maipagpatuloy ng mga residente malapit sa ilog at creek ang kalinisan.

Maaaring nasa balikat ng DENR ang responsibilidad ngunit nasa kamay naman natin ang solusyon sa polusyon.

Tagumpay ng Negosyo, Sigasig o Swerte?

by

Ni: Beng Samson

“If you can dream it, you can do it, (Kung kaya mo itong pangarapin, kaya mo itong gawin),” makabuluhang wika ng sikat na si Walt Disney.

Marami ang na-inspired sa mga katagang ito, nangunguna na ang mga sumabak sa negosyo mula sa iba’t ibang lahi, kasama na ang mga ‘Pinoy.  Ngunit, karamihan sa mga ordinaryong nangangarap magkaroon ng sariling negosyo ay pare-pareho ang problema—

puhunan.  Pero ika nga nila, “madiskarte raw ang mga pinoy’’, maabilidad. May iba’t ibang gimik para lang kumita.

May pera raw sa basura

Pinatunayan ng grupong ‘REX Ladies’ na kayang isabuhay ang kasabihang ito. Ang grupo ng kababaihan sa Lungsod ng Valenzuela na abalang-abala ngayon sa kanilang negosyo mula sa kanilang malikhaing isipan. Mula sa mga palara ng kape, gatas, at sitsirya ay nakagagawa sila ng mga makukulay na bag at pitaka.

Naaalala pa ni Loreta Colibao, pangulo ng nasabing grupo sa Barangay Gen. T. De Leon, ng nasabing lungsod, ay kung paano nila inumpisahan ang kabuhayang ito. Aniya, hangad ng kanilang grupo na matulungan ang mga kababaihan sa kanilang lugar na walang trabaho.  Kaya’t nang magkaroon ng kaunting puhunan, agad silang dumalo sa ilang seminar para matutong gumawa ng strips at doon nga sila nakabubuo ng iba’t ibang produkto.

Ayuda ng pamahalaan

Dahil sa kanilang abilidad at kinakitaan ng husay sa paggawa, iba’t ibang sangay ng gobyerno ang tumulong sa pangkat upang lalong mapabuti ang proyekto. Binigyan sila ng tulong pinansiyal at mga makinang panahi ng Department of Labor and Employment (DOLE). Pagpapahusay ng kalidad ng produkto – pagpili ng kulay at materyales – ang tulong ng Department of Trade and Industry (DTI). Inalalayan naman sila ng Department of Science and Technology (DOST), sa pagpapaganda ng kanilang mga disenyo at paraan ng pagbenta. Ang dating tatak ng kanilang produkto na “Basura Mo, Buhay Ko”, binago at ginawang “Ecological Creations”, upang maging mas mapanghikayat kahit sa ibang bansa.

Ngayon, hindi lamang ang grupo ang kumikita kung di pati mga kababaihan sa iba’t ibang barangay ng kanilang lungsod na nangangailangan ng pagkakakitaan. Ang kanilang 25 suppliers ng mga strips (mga palarang itinupi’t pinagdugtong-dugtong upang maging mahahabang malalubid na piraso), ay kanilang binabayaran ng 5 piso bawat isa.

Kuwento ni Maricel Castillon, may-bahay at isa sa mga supplier: “Nakagagawa po ako ng 300 strips sa isang buwan”.

Malayo na ang nararating

Nagsisimula ang presyo ng mga likha nilang pitaka sa 30 piso at tumataas depende sa laki at halaga ng mga palamuting kakabit nito. Taong 2015 nang magsimula ang kanilang negosyo at kung dati ay sa barangay lang nila sila nakabebenta, ngayon ay (literal at matalinhagang), malalayo na ang nararating nito tulad ng Pampanga, Mindanao, Maynila at maging sa ibang bansa – Japan at Dubai. Dahil sa malaking tagumpay na inaani ng grupo, naniniwala silang patuloy pa itong lalago. Higit sa lahat, ipinagmamalaki nilang hindi lamang sila nakatutulong sa mga ina ng kanilang lugar, kung di maging sa inang kalikasan.

Sipag at tiyaga lang ba ang kailangan?

Ayon sa iba, makailang ulit na silang sumubok pumasok sa pagnenegosyo. Pero ‘malas’ daw sila. Kaya ang tawag nila sa mga successful businessman ay ‘swerte’. Kailangan iyon (swerte), anila kapag nagnegosyo ka.

“Mahalin mo lang ang negosyo mo, pagsumikapan mo, pag-aralan mong mabuti, at kailangan hands on ka,” ito ang payo ni Arlene Suarez mula sa Kapitolyo, Pasig City sa mga nais magbukas ng negosyo, malaki man o maliit ito.

Nasa ika-11 taon na ngayon ang negosyo ng authorized dealer na si Arlene. Nag-franchise siya ng isang kilalang malamig na inumin na may iba’t ibang flavor.

“Mahalagang mapag-aralan mong mabuti kung ano-anong mga bagay ang dapat mong i-consider at bigyang-pansin para umunlad ang iyong negosyo. Importante ang mga ito kung gusto mo talagang kumita at magtagal sa negosyo pa,” dagdag niya.

“Parang hindi naman po swerte, sipag at tiyaga lamang po ang aking ginawa,” ayon naman kay Marilou Aguilar, 52 anyos, ng Malabon City, na sa loob ng 6 na taon ay napagtagumpayan ang piniling negosyo ng pananahi.

Nagrerenta lamang si Marilou ng mga makinang panahi at lugar ng tahian nang magsimula siya sa kanyang patahian ng mga pantalong maong taong 2011. Ngayon, bukod sa sarili na niya ang mga makina at lugar ng tahian, hindi na siya magkandaugaga sa dami ng order ng sinusuplayan niyang kilalang pamilihan, ang SM Malls.

Payo ng eksperto

May payo naman si Roel Manarang, may-ari ng maraming negosyo sa bansa, founder at publisher ng Tycoon.ph, ang award-winning business at finance blog sa Pilipinas, sa mga nais pumasok sa pagnenegosyo o sa mga negosyanteng pinanghihinaan ng loob, “Walang short-cut sa pagtatagumpay sa negosyo kung wala itong kasamang determinasyon at pagsusumikap,” aniya.

Marami umanong matatagumpay na mga negosyante ang dumanas muna at humarap sa matitinding mga sitwasyon bago sila lumago. Ngunit dahil naniniwala sila sa kanialng produkto o serbisyo, nalampasan nila ang mga ito at napagtagumpayan.

Ani Manarang, “Some entrepreneurs come from rags to riches and their stories somehow inspire other entrepreneurs to success”.